W dniach 27-28 czerwca w Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego odbyła się polsko-amerykańska konferencja pt. POLACY w AMERYCE, zorganizowana przez Stowarzyszenie W.A.R.K.A. i Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego z okazji 50-lecia muzeum.
Tematyka wokół Polaków w Ameryce zgromadziła wielu naukowców, zarówno z Polski jak i Stanów Zjednoczonych, Kanady, a także osoby niezwiązane ze światem nauki. Swoje wykłady zaprezentowało ponad 50 przedstawicieli najróżniejszych dyscyplin.
„Polacy w Ameryce” to szeroki temat. I choć powstały tysiące prac mierzących się z tym problemem badawczym, to wciąż stan naszej wiedzy trudno uznać za kompletny i zadowalający, co udowodniono podczas dyskusji.
Prezentowane referaty dotykały najróżniejszych okresów i postaci, niejednokrotnie obalały mity lub odkrywały przed uczestnikami nieznane dotąd obszary i osoby. Wykłady podzielone zostały tematycznie na następujące bloki: Polacy w Ameryce XVIII i XIX w., Ludzie sztuki, Ludzie nauki, Wokół migracji, Amerykańskie losy Polaków, Wokół czynu zbrojnego i techniki wojennej, Odrodzenie Polski, Z życia Polonii, Amerykańskie losy Polaków, W poszukiwaniu amerykańskiego snu.
Niezwykle interesujące, wręcz nowatorskie wystąpienia udowadniały, że wciąż mało mówi się np. ponad 20 tys. Ochotników, którzy pod koniec I wojny światowej wyjechali bić się o wolną Polskę w tworzonej we Francji Błękitnej Armii, że mało kto zna takie osoby jak Karol Rathaus (kompozytor, zm. w 1954), Walter Golaski (pionier bioinżynierii, zm. w 1996) czy Frank Piasecki (jeden z pierwszych konstruktorów helikopterów, zm. w 2008). Nie zabrakło również dyskusji wokół „ikon” stosunków polsko-amerykańskich – Kazimierza Pułaskiego oraz Tadeusza Kościuszki. W wystąpieniach pojawił się Ignacy Jan Paderewski, ale i Julian Ursyn Niemcewicz.
Innym przewodnim motywem obrad był „american dream” – mit, który towarzyszył (i towarzyszy do dziś) migrantom oraz Polonii. A przecież Ameryka to nie tylko kraj szans, ale i kraj wyzwań. Emigracja, choć dla wielu szczęśliwa, okupiona była często cierpieniem, goryczą porażki, wyrzeczeniami… Przedstawiono w Warce całe spektrum zróżnicowanych postaw oraz losów Polaków w Ameryce. Przytoczono obraz Ameryki, jaki wyłaniał się ze wspomnień i listów XVIII-, XIX- i XX-wiecznych podróżników i emigrantów z Polski. Poruszony został np. problem polskiej mafii w USA. Dużo rozmawiano o ludziach sztuki takich jak m.in. fotograf Ignacy Teliga, grafik Tadeusz Łapiński, ilustrator Władysław Benda, architekt Jerzy Szeptycki czy Krakart Group z Kalifornii.
Wystąpienie inauguracyjne wygłosiła prof. dr hab. Dorota Praszałowicz z Uniwersytetu Jagiellońskiego. Podkreśliła ona, że migranci wchodząc w nowe środowisko często wykorzystują do tego swoje stare-nowe struktury. Stąd tak ważną dla Polonii duszpasterstwo, prasa, a od niedawna też i nowe media. Z kolei ostatnie słowo należało do seniora polskiej historii sztuki – profesora dr. hab. Andrzeja Olszewskiego, który podsumował całość konferencji, a przedstawione badania, w wielu miejscach, uznał za nowatorskie. Gratulował organizatorom i zachęcał do kontynuacji badań nad Polakami w USA, wspólnych projektów.
Konferencja w Warce została uznana przez uczestników za bardzo owocną. Daje ona nadzieję na dalszą współpracę i szerzej zakrojone badania nad tematem emigracji polskiej do Stanów Zjednoczonych. Partnerami spotkania byli: Uniwersytet Techniczno-Humanistyczny im. Kazimierza Pułaskiego w Radomiu, Polski Instytut Studiów nad Sztuką Świata oraz American Corner Radom. Wydarzenie objął patronatem medialnym serwis Histmag.org. Zadanie było współfinansowane ze środków Senatu RP.
Zobacz galerię zdjęć autorstwa Rafała Donicy – kliknij tutaj.
