Miesiąc maj 150 lat temu był miesiącem niezwykle krwawym w okolicach Warki. 14 maja oddział płk. Władysława Kononowicza zwabił w zasadzkę i rozbił pod Rozniszewem wojska carskie. 18 maja oddział Władysława Grabowskiego rozbity został przez Rosjan pod Gołębiowem k/Nowej Wsi. 19 maja nie udało się Kononowiczowi w lasach chojnowskich odbić jeńców prowadzonych spod Gołębiowa do Warszawy.
Rosyjskie wojska z Warszawy, Białobrzegów i Radomia pod wodzą gen. Mellera-Zakamelskiego rozpoczęły pod koniec maja ostateczną ofensywę na obóz płk. Kononowicza w lasach rozniszewskich. 1 czerwca atak rozpoczęły carskie wojska przybyłe z Warszawy. W nocy z 1 na 2 czerwca Kononowicz wiedząc, że rankiem dołączą kolejne carskie wojska podejmuje decyzję o rozproszeniu oddziału, zakopaniu broni i wyjściu pod osłona nocy grupkami z oblężenia.
To był niestety kres powstańczej walki płk. Kononowicza. Schwytany, przewieziony został do Warki, gdzie skazany został przez carski sąd na karę śmierci. 4 czerwca wyrok został wykonany. Kononowicz wraz ze swoimi dwoma adiunktami został rozstrzelany na wareckich błoniach.
Bohaterskie czyny oddziału płk. Władysława Kononowicza wpisały się w chlubne karty historii Powstania Styczniowego.
21 stycznia tego roku otwarta została wystawa „Mazowiecki Szlak Powstania Styczniowego”, gdzie wśród 12 plansz prezentujących miejscowości oraz powiaty, w których 150 lat temu powstańcy podjęli walkę o wolną Polskę, znajduje się również Warka i płk Kononowicz. W miejscach tych do dziś zachowały się ślady powstańczych zmagań, kultywowana też jest pamięć o bohaterach sprzed 150 lat, również w formie inscenizacji historycznych. Wystawę otwiera mapa, na której zostały zaznaczone miejscowości leżące na terenie województwa mazowieckiego, gdzie znajdują się pamiątki po powstaniu styczniowym. 11 pozostałych tablic prezentuje: Kampinos, Płock, Szydłowiec, Jedlnię, Węgrów, Powiat Ostrowski, Leoncin, Warkę, Przasnysz, Zakroczym i Sokołów Podlaski poprzez wydarzenia, które rozgrywały się tam w czasie Powstania Styczniowego.
Od 28 maja do 14 czerwca wystawa dostępna jest w Warce. Znajduje się na płocie Publicznego Gimnazjum od strony ul. Warszawskiej. Zapraszamy wszystkich, nie tylko miłośników historii.
Autorzy wystawy i Mazowieckiego Szlaku Powstania Styczniowego:
Daniel Sukniewicz (archeolog, historyk, dziennikarz zajmujący się popularyzacją dziedzictwa kulturowego Mazowsza, twórca m.in Szlaku Książąt Mazowieckich) oraz Piotr Marczak (historyk, autor książek i artykułów z najnowszej historii Polski)
Współpraca: Współpraca: Jarosław Kondrakiewicz, Waldemar Krzyżewski, Andrzej Mierzwiński, Wojciech Pestka, Kazimierz Szczerbatko, Centrum Edukacji Kampinoskiego Parku Narodowego, Dworek na Długiej w Warce, Muzeum Historyczne m.st. Warszawa, Muzeum K. Pułaskiego w Warce, Muzeum Mazowieckie w Płocku, Muzeum Niepodległości, Muzeum Ziemi Sochaczewskiej, Muzeum Wojska Polskiego, Sokołowski Ośrodek Kultury, Starostwo Powiatowe w Ostrowi Maz., Stowarzyszenie Jedlnia, UM w Szydłowcu, UG w Pionkach, UG Kampinos, UG Leoncin, UM Przasnysz, UM Sokołów Podlaski, UMiG Zakroczym, UM Płocka, UM w Węgrowie
Opracowanie graficzne wystawy: Jacek Szymański (grafik komputerowy, odtwórca historyczny – od 20 lat jest jednym z organizatorów rekonstrukcji Bitwy pod Grunwaldem).
