Przenieśmy się teraz w swojej fantazji na Podhale. Wyobraź sobie ciepłą chatkę pachnącą kardamonem, cynamonem, pieprzem i goździkami. Na podłodze stoją jasne wiklinowe kosze, pełne orzechów. Koło ściany znajduje się stół. Przy nim młode dziewczęta i zamężne kobiety, a ich głowy nakryte ciemnymi chustami. Za oknami widać już pierwszy śnieg. Zbliżają się święta Bożego Narodzenia. Zanim jednak one nadejdą, jest czas pełnego skupienia oczekiwania. Adwent – cztery tygodnie poprzedzające jedne z najradośniejszych i ulubionych świąt. Jest to czas zadumy i refleksji, przepełniony jednak radością i nadzieją. W dzisiejszych czasach, adwent przeżywamy uczestnicząc w porannych mszach roratnich, obdarowując swoich bliskich upominkami w dniu św. Mikołaja 6 grudnia, a także pisząc doń listy zawierające spis wymarzonych prezentów pod choinkę. Adwent, podobnie jak wiele innych okresów w roku i świąt, ma swoje utarte tradycje, obyczaje i symbole. Jak obchodzili ten okres nasi przodkowie?
Zapewne niewiele z dzieci wie, że kiedyś listy z prośbami o wymarzone upominki pisało się nie do św. Mikołaja, lecz do Dzieciątka Jezus. Jeśli jakieś dziecko nie umiało jeszcze samodzielnie pisać, rysowało wówczas swoje upragnione prezenty albo prosiło rodziców o pomoc w napisaniu listu.
Nie zabrakło uciechy także wielbicielom literatury i humanistom. W okolicach Nowego Targu sąsiedzi, znajomi i przyjaciele skrzykiwali się i umawiali po domach organizując niejakie wieczorki poetyckie. Spędzano tam razem czas na czytaniu wierszy, poezji i poematów, a ich tematyka zgodna z charakterem adwentu; poświęcona przyjściu Syna samego Boga. A ten, który zaprezentował najpiękniejszy i najbardziej trafiający w serce wiersz, dostawał dwa tuziny jaj, które wykorzystywane były do bożonarodzeniowych potraw.
A czym była ligawka? Jak pisał Oskar Kolberg: „Ligawka (…) jest to długa na dwa lub trzy łokcie trąba, pospolicie łukowato zagięta, z drzewa za pomocą toporka i cyganka wystrugana, zwykle z dwóch połówek dla łatwiejszego wewnątrz wyżłobienia złożona, na spokoju pakiem zalana, chrapliwym głosem przeraźliwie razi uszy, z bliska; z odległości zaś dochodzące uszu naszych, ton jej jest, jak powiedziano, wieczorną modlitwą pasterzy, trwożącą drapieżnego zwierza, a polecającą Bogu straż i opiekę dobytku ubogiego wieśniaka”. To był wielki instrument, którego dźwięk było słychać z odległości kilku kilometrów. Najczęściej grano wieczorem. Ligawki były jakby symbolem Archanioła, który miał zwiastować światu rychłe przyjście Zbawiciela. Grano na nich także podczas Podniesienia i w czasie mszy świętej. To był zdecydowanie najbardziej charakterystyczny zwyczaj ludowy okresu międzywojennego poprzedzający święta Narodzenia Pańskiego.
Do naszych tradycji adwentowych przyczyniły się również obce kraje i niejednokrotnie to my inspirowaliśmy się nimi. Na przykład, wiele lat temu od Francuzów przejęty został zwyczaj dawania dzieciom małych żłobków, do których za każdy dobry uczynek dziecko wkładało po słomce siana. Od Niemców zapożyczony został natomiast wieniec adwentowy, który ma symbolizować wspólnotę.
Adwent to czas oczekiwania. Wydawać by się jednak mogło, że tak naprawdę całe nasze życie to jeden wielki adwent. Zawsze na coś czekamy, czegoś wypatrujemy, szukamy… Małe dzieci czekają, aż pójdą pierwszy raz do szkoły. Niedługo potem, nie mogą się doczekać, kiedy ją ukończą. Rokroczne oczekiwanie na każde urodziny, które przybliżają dzieciom ich upragnioną dorosłość. A dorośli także czekają – aż pojawi się pierwszy zawodowy sukces; aż dziecko powie swoje pierwsze słowo; aż w końcu nadejdzie czas, by spełnić swoje aspiracje i zrealizować marzenia. Zakończenie adwentu jest jednak bardzo szczęśliwe, święta znowu mają miejsce. Trzeba mieć nadzieję, że w naszym życiu też tak się stanie!
Paulina Magdalena Korpalska
