Więcej
    Strona głównaBlogiSpacerkiem po pałacu - odcinek 8

    Spacerkiem po pałacu – odcinek 8

    SPACERKIEM PO PAŁACU – odcinek 8

    Gabinet pana domu – Józefa Pułaskiego

    Z biblioteki, przez dwuskrzydłowe drzwi widać niewielki pokój rozświetlony żyrandolem z brązu złoconego. To Gabinet pana domu – czyli ojca Kazimierza – Józefa Pułaskiego. Jest nowym fragmentem ekspozycji stałej, próbą rekonstrukcji wnętrza z połowy XVIII w. Urządzono go po remoncie pałacu. Podstawowymi meblami dla tego rodzaju pokoi były meble takie jak: biurko, sekretera lub stolik do pisania, biblioteka czy szafa gabinetowa. Pan domu często w swoim gabinecie wieszał w widocznym miejscu broń.

    Józef Pułaski ( 1704 – 1769 ), starosta warecki, pozostał w cieniu legendy swojego syna, Bohatera dwóch narodów. Gabinet pana domu wydobywa go z zapomnienia, pokazuje jego rolę w dziejach kraju, miasta Warki i tzw. Zapilicza ( teren leżącego w widłach Pilicy i Radomki ). Pan Józef z niezbyt zamożnego szlachcica stał się magnatem, który nie zawahał się poświęcić majątku i rodziny w imię walki o niezawisłość Rzeczpospolitej. Kopie jego zaginionego portretu widzimy na wprost wejścia do pokoju. Pod nim rapier z przełomu XVII i XVIII w. Rodzina Pułaskich herbu Ślepowron, rozproszona na Podlasiu, dała ojczyźnie wielu dzielnych żołnierzy. Józef Pułaski to syn Jakuba – żołnierza służącego w chorągwi pancernej cześnika koronnego, Jana Sobieskiego. Urodził się 17 lutego 1704 r. Nie miał łatwego dzieciństwa: śmierć starszych braci i ojca, powtórne zamążpójście matki – to trudny czas w jego życiu. Został adwokatem. Z jego usług korzystały znane rodziny magnackie, np. Czartoryscy. Wraz ze sławą przyszły pieniądze i dostojeństwa. Kontakty Pułaskiego z Familią Czartoryskich symbolizuje tu portret księcia Fryderyka Michała Czartoryskiego ( 1696 – 1775 ) – kanclerza wielkiego litewskiego, namalowany w latach 1710 – 1720, którego użyczyła Fundacja XX. Czartoryskich z Krakowa.

    W 1732 r. pan Józef – za zgodą królewską nabył wareckie starostwo niegrodowe. Potem skupił w swoich rękach następne królewszczyzny, wszedł w osobiste posiadanie – drogą dziedziczenia lub kupna – kolejnych dóbr: w sumie 14 miasteczek i 108 wsi. Posłował na sejmy. Uzyskał godność pisarza nadwornego koronnego. Legenda mówi, że starosta warecki nie starał się o względy młodziutkiej Marianny Zielińskiej herbu Świnka. Panna po śmierci rodziców wychowywała się w warszawskim klasztorze sióstr Sakramentek. Ożenek to dzieło jej opiekuna, Kazimierza Rudzińskiego, kasztelana czerskiego, uwikłanego w procesy sądowe i liczącego na pomoc ze strony cenionego adwokata. Ślub Józefa ( lat 32 ) i Marianny ( lat 15 ) odbył się 1 sierpnia 1736 r. w Warszawie.

    Węzłem małżeńskim połączył ich ks. Piotr Hiacynt Śliwicki ( 1705-1774 ), jeden z najświatlejszych umysłów swojej epoki. Posiadając starostwo wareckie, Józef Pułaski konsekwentnie budował w ziemi czerskiej, w skład której wchodziła też znaczna część Zapilicza wraz z należącymi do pana Józefa majątkami ( Grabów nad Pilicą i starostwo stromieckie ), własne latyfundium. Żona wniosła mu w posagu m.in. wieś Winiary oraz wsie Goryń i Wolę Goryńską, leżące po lewej stronie rzeki Radomki ( obecnie w gminie Jastrzębia, w powiecie radomskim ). Obszar pomiędzy Warką, a Goryniem nazwano dobrami wareckimi. Świadectwem aktywności pisarza nadwornego koronnego na tym trenie są listy pisane jego ręką w Grabowie nad Pilicą, Brzozówce i Goryniu, których kopie wyłożono na barokowym stoliczku w gabinecie. Z czasem główną siedzibą dóbr wareckich stały się Winiary. Józef i Marianna Pułascy mieli osiem córek i czterech synów. Dzieci należały do Bractwa św. Józefa, działającego przy kościele oo. Franciszkanów w Warce. Starosta warecki wiele zrobił dla miasta nad Pilicą. Wspierał miejscowy konwent franciszkański, odrestaurował kościółek Św. Barbary i ratusz. Wreszcie utrzymywał żywe kontakty sąsiedzkie i towarzyskie. W 1761 r. gościł u siebie w Winiarach ks. Marka Jandołowicza, karmelitę, przyszłego ojca duchowego konfederatów barskich. Ks. Marek był ważną postacią w planach politycznych Józefa Pułaskiego. Ostatecznie zaprowadziły one właściciela Winiar do Baru na Podolu. W 1768 r. jako marszałek, staną na czele konfederacji barskiej, a w następnym roku, w wyniku konfederackich porachunków, dokonał żywota w Kopance nad Dniestrem. Warto zwrócić uwagę na portret ks. Marka Jandołowicza z 1796 r. Został użyczony do muzeum przez ojców kapucynów z klasztoru w Nowym mieście nad Pilicą. W gabinecie zgromadzone przede wszystkim meble z XVIII w.: barokowe krzesło, komodę z okuciami brązowymi i marmurowym blatem oraz polską szafę barokową na ubrania. W szafie prezentowana jest część bogatej kolekcji pasów kontuszowych z XVIII w. ze zbiorów muzeum. Gabinet uzupełniają: wschodnia tkanina jedwabna z XVIII w., dywan perski z końca XVIII w. oraz dawne mapy. W gabinecie można zobaczyć również portret ostatniego,, pana tego domu’’ – hr. Wacława Dąmbskiego, narysowany węglem przez Józefa Mehoffera podczas wakacji w Winiarach, w 1935 r. W Gabinecie pana domu kończymy zwiedzanie ekspozycji pałacu Pułaskich.

    Polecamy wirtualny spacer po pałacowych wnętrzach, dostępny na naszej stronie:

    https://www.muzeumpulaski.pl/virtualwalk/muzeumwarkapl/flash.html?fbclid=IwAR0yG9AiI0n0ycqDkAJQAOqBjLVvLe3uy-eFzlCvV8upncsSySvy9C1ogFg

    fot. Igor Dziedzicki

     

     

    Muzeum im. K. Pułaskiego w Warce
    Muzeum im. K. Pułaskiego w Warcehttps://www.muzeumpulaski.pl
    Misją Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego w Warce jest kultywowanie pamięci i ochrona materialnego dziedzictwa po polsko-amerykańskim bohaterze Kazimierzu Pułaskim, polskim wychodźstwie, szczególnie do USA oraz ochrona materialnego i duchowego dziedzictwa kulturowego ziemi grójeckiej i Warki.

    NAJPOPULARNIEJSZE