Dnia 4 czerwca 2022 r. w Centrum Edukacyjno-Muzealnym przy Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego w Warce, odbyła się promocja książki pt. „Rodzina Lisowskich – Ocalić od zapomnienia” opracowana przez Andrzeja Guta. Podczas promocji odbyło się spotkanie rodziny Lisowskich, Lisów i rodzin spokrewnionych m.in.: Jakubowskich, Morawskich, Sajnoków, Furmańczyków. W spotkaniu uczestniczyli również: p. Iwona Stefaniak – dyrektor Muzeum im. K. Pułaskiego w Warce i p. Andrzej Zaręba – dyrektor Gminnej Instytucji Kultury „Dworek na Długiej” w Warce. Wydawca książki p. Wojciech Lisowski – wnuk Wacława Lisowskiego burmistrza Warki w latach 1924-1931 przekazał powyższym instytucjom określoną ilość egzemplarzy książki. Ostatni duży zjazd rodzin Lisowskich-Lisów odbył się w Warce 1975 r., niektórzy z obecnych uczestniczyli w tamtym zjeździe. Wspominano przodków, doszukiwano się korzeni i pokrewieństwa, a niektórzy na tym spotkaniu dowiedzieli się, że stanowią rodzinę. Istotną część książki stanowią zawarte w niej informacje dotyczące historii Warki, ludzi, którzy wnieśli znaczący wpływ w jej rozwój, wydarzeń, jakie miały miejsca na przestrzeni lat. We wspomnieniach znajdujemy opisy miasta, pięknych miejsc nad Pilicą, zwyczaje odbywających się targów, odpustów czy pogrzebów przechodzących ulicą Cmentarną, gdzie znajdowała się posiadłość rodziny Lisów vel Lisowskich.
Niniejsza publikacja jest niejako pokłosiem książki pt. „Żyli wśród nas”, która ukazała się w grudniu 2019 r. Wtedy, gdy zwracałem się do członków rodzin osób zamieszczonych w publikacji, część z nich podchodziła obojętnie, część przyznawała się mówiąc, że „ja to o ojcu nic nie wiem, chodziłem do szkoły, później wojsko, ożeniłem się, później ojciec umarł, dokumenty po ojcu to chyba ma siostra, ale ja z nią nie rozmawiam”. Niektórzy natomiast nadesłali piękne opisy, życiorysy, fragmenty kronik rodzinnych, które mogłyby posłużyć, jako materiały do odrębnych publikacji. Najwięcej informacji otrzymałem od Pana Wojciecha Lisowskiego, który początkowo pisał: „mój nieznany dziadek”, natomiast w dalszej korespondencji pisał już: „w końcu udało mi się skończyć własną wersję wspomnień o dziadku”. Z ciekawością i ze wzruszeniem przeczytałem przysłany przez Pana Wojciecha opis wspomnień z czasów minionych i odpisałem: „coś mi się zdaje, że nieznany dziadek chce się bardzo przypomnieć, a może prosi o coś”. „Ma Pan rację, nie mogę przestać o tym myśleć. Poszperałem jeszcze w papierach babci Ireny i znalazłem akt ślubu, wysyłam jeszcze sagę babci Aldony itd.”. Podziękowałem Panu Wojciechowi za możliwość dokładnego poznania niezwykle ciekawej historii jego rodziny dodając, że przesłany przez niego materiał jest pokusą na odrębną publikację. Inicjatywa napisania niniejszej książki wyszła od Pana Wojciecha. Tworząc „Żyli wśród nas” wybrałem 100 osób związanych z Warką, które wniosły znaczący wkład w rozwój miasta. Wśród zamieszczonych tam osób jest postać Wacława Lisowskiego, burmistrza Warki w latach 1924-1931. W najnowszej historii Warki zapomniano o ludziach (nie wiem, czy przypadkowo), którzy działali w okresie międzywojennym, po odzyskaniu przez Polskę Niepodległości w bardzo trudnych warunkach po zaborach, w tak ważnym momencie tworzenia się państwa polskiego. W Archiwum Państwowym w Warszawie w oddziale Grodzisk Mazowiecki znajduje się ok. 1500 dokumentów dotyczących okresu, kiedy burmistrzem w Warce był Wacław Lisowski. Świadczyć to może o dużej aktywności ówczesnych władz miejskich. Jestem pod wielkim wrażeniem dbałości rodziny pp. Lisowskich i nagromadzeniu przez nich tak ogromnej ilości informacji i rodzinnych pamiątek, co świadczy o wielkim szacunku dla swoich przodków. W czasach obecnych, kiedy zwycięża materializm i konsumpcja jest to zjawiskiem wyjątkowym i bezprecedensowym. Na jednej ze stron albumu rodzinnego jest napisane: „Dobrze nam było w Warce”, świadczyć to może o wielkim przywiązaniu do miejsca, w którym od ponad 120 lat żyli, przyjeżdżali na wakacje, urlopy, tu organizowali swoje spotkania i zjazdy rodzinne. Śmiało można powiedzieć – ukochali Warkę i tu wracali. Ich groby znajdują się na wareckim starym cmentarzu, a potomkowie jeszcze żyją wśród nas. Dbałość o groby świadczy o pamięci o ludziach, którzy w nich spoczywają i o historii, jaką tworzyli. Niniejsza publikacja jest dokumentem historycznym w formie rodzinnej kroniki, w dużej części bez komentarza. Zawiera relacje i wspomnienia członków rodziny. Mogą występować pewne różnice w przedstawianiu wydarzeń i dat, które w oparciu o materiały źródłowe nie dają się w 100 procentach zweryfikować, że są prawdziwe, ale są w niektórych przypadkach zbliżone, w szczególności dotyczy to dat urodzin i śmierci. W większości akt zachowana jest oryginalna pisownia. Publikacja jest niejako wyzwaniem, szczególnie dla potomnych członków rodziny, którzy na jej podstawie mogą prowadzić własne badania i pozyskiwać kolejne informacje, które poszerzą wiedzę na temat ich rodziny. Jest jeszcze wiele tajemnic, które wymagają odkrycia, a zgodnie z tytułem publikacji należy je ocalić od zapomnienia. Przystępując do opracowania tej książki nie przypuszczałem, że tak bardzo można utożsamić się z obcą rodziną. Niektóre postacie stały mi się bardzo bliskie. Dziękuję Panu Wojciechowi Lisowskiemu za ponad pół roku twórczych i miłych, wspólnych działań, wyjazdów w różne miejsca w poszukiwaniu grobów i informacji dotyczących rodziny Lisowskich i Nienałtowskich, których to losy zamieszczone zostały w publikacji.
Andrzej Gut
Foto. Sławomir Sajnok
