„Wspomnienia umarłych muszą się obrócić w naukę dla żywych, mogiły zaś przeszłości – drogowskazami stać się muszą na przyszłość” – te słowa arcybiskupa ormiańskokatolickiego, Józefa Teodorowicza, które wybrzmiały podczas prelekcji w Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego w Warce 17 maja, zachęcają do wyciągania wniosków z doświadczeń przodków.
Rok 2023 ogłoszony został przez Sejmik Województwa Mazowieckiego – Rokiem Powstania Styczniowego. Społeczność naszej szkoły pielęgnuje pamięć o tamtych wydarzeniach. Dowodem na to jest udział uczniów i nauczycieli w uroczystościach dotyczących lokalnej historii poświęconych powstaniu styczniowemu w 160. rocznicę zrywu. Obchody rocznicowe rozpoczęły się 22 stycznia w Warce Mszą świętą i uroczystościami przed Kopcem Powstańców Styczniowych z udziałem władz lokalnych i pocztów sztandarowych.
9 lutego w parku przy Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego w Warce otwarta została wystawa pt. „Gloria Victis. Powstanie Styczniowe – 160. rocznica zrywu”. Po otwarciu wystawy przez Dyrektorkę Muzeum – Iwonę Stefaniak, zaprezentowano uzbrojenie z okresu powstania – powstańców i żołnierzy rosyjskich. Młodzież z klasy czwartej Technikum Ekonomicznego i trzeciej Technikum Usług Fryzjerskich obejrzała także potyczkę oddziału powstańczego z wojskiem carskim w wykonaniu Grupy Rekonstrukcji Historycznej WARKA i Grupy Rekonstrukcji REKO z Warszawy. Widzowie, dzięki realistycznej i barwnej lekcji historii, mogli przenieść się wprost do roku 1863, kiedy to rozpoczął się najdłuższy zryw niepodległościowy w epoce porozbiorowej. Za marzenia o wolności Polacy zapłacili – po raz kolejny – ogromną cenę.
17 maja pasjonaci historii z klas: pierwszej Technikum Ekonomicznego, pierwszej Technikum Reklamy oraz czwartej Technikum Ogrodniczego wraz z nauczycielami: Karoliną Biedrzycką-Marek i Małgorzatą Bosak-Baran odwiedzili Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego w Warce. Młodzież wysłuchała wykładu dr hab. prof. Jolanty Załęczny pt. „Powstanie styczniowe w Warce i okolicach, wydarzenia, ludzie, pamięć”.
Przekazane ciekawie informacje pozwoliły młodzieży lepiej zrozumieć sens podejmowanych przez Polaków zmagań, stały się inspiracją do odkrywania przeszłości. Skłoniły do pytań o sens podejmowanej przez Polaków walki. Czy decyzja o powstaniu była słuszna? Czy były inne sposoby i drogi odzyskania wolności? Zapewne nie. Nadzieje na daleko idące zmiany ostudziły słowa cara Aleksandra II w maju 1856 r. skierowane do witających go Polaków: „Nie zamierzam niczego zmieniać(…) Szczęście Polski zależy od jej całkowitego złączenia się z ludem mojego cesarstwa. Żadnych złudzeń, panowie, żadnych złudzeń!”. Społeczeństwo przekonało się, że ani o ugodzie z zaborcą, ani o dopuszczeniu Polaków do zarządzania krajem nie może być mowy.
Słowa Pani Profesor utwierdziły uczniów w przekonaniu o słuszności podjętej decyzji w styczniu 1863 roku – także w obliczu zarządzonego przymusowego poboru do wojska carskiego – branki. Wcielenie do armii carskiej było prawie równoznaczne z wyrokiem śmierci – niewielu z powołanych udawało się wrócić do domu po dwudziestoletniej służbie, a nawet jeśli tak się stało, to zazwyczaj byli schorowani lub ciężko okaleczeni.
W maju 1863 r. pod Gołębiowem rozegrała się jedna z krwawych bitew powstania styczniowego, w której oddział majora Władysława Grabowskiego starł się z regularnym wojskiem carskim. W potyczce poległo ok. 80 osób. Powstańcy spoczęli w zbiorowej mogile. Dla upamiętnienia poległych wzniesiono, ufundowany po pierwszej wojnie światowej, murowany obelisk. Następnie usypany został w tym miejscu kopiec, na którym w 2013 r. umieszczono tablicę pamiątkową. Uroczyste obchody 160. rocznicy bitwy pod Gołębiowem odbyły się 18 maja. Uczestniczyła w nich delegacja Technikum z Dyrektorką – Anną Dacką i uczniami z klasy pierwszej Technikum Ekonomicznego i klasy trzeciej Technikum Ogrodniczego.
Udział społeczności Technikum w Nowej Wsi w prelekcjach, uroczystościach, przygotowanie gazetki tematycznej pogłębiły wiedzę uczniów na temat walk narodowowyzwoleńczych. Przekonały, że czyn powstania styczniowego spełnił swoje dziejowe posłannictwo. Powstanie styczniowe stało się pięknym i bohaterskim wzorem miłości Ojczyzny i ofiary, płomieniem zagrzewającym do dalszych poświęceń. Stało się twardą szkołą patriotyzmu, w której następne pokolenia znalazły zachętę i naukę do dalszych narodowych wysiłków.
Powstanie styczniowe, choć przegrane, kształtowało świadomość historyczną. Na jego tradycji wychowały się kolejne pokolenia. Bohaterowie 1863 r., w ciągu półtora roku zmagań, podjęli nierówną walkę z najpotężniejsza armią ówczesnego świata. Tworząc historię – pisali ją własną krwią.
Józef Piłsudski podkreślił znaczenie powstania styczniowego, mówiąc: „Dla nas żołnierzy wolnej Polski, powstańcy 1863 pozostaną ostatnimi żołnierzami Polski, walczącymi o swą swobodę, pozostaną wzorem wielu cnót żołnierskich, które naśladować będziemy”.
Pielęgnowanie miejsc związanych z powstaniem styczniowym w naszym regionie jest elementem budowania więzi z Małą Ojczyzną, poprzez historię regionalną pozwala zrozumieć wielką historię.
Małgorzata Bosak-Baran, CKZiU Nowa Wieś
