Z okazji 25-lecia wyborów 1989 roku przygotowana została w Warce specjalna wystawa pt. „Tak rodziła się WOLNOSĆ”, która w skrócie przedstawia drogę narodu polskiego do przemian systemowych.
Wystawa w najbliższym czasie będzie prezentowana w Publicznym Gimnazjum w Warce, następnie w Liceum Ogólnokształcącym i innych zainteresowanych placówkach oświatowych. Na zakończenie „wędrówki” wystawa zaprezentowana zostanie w holu Urzędu Miejskiego w Warce.
Poniżej prezentujemy fragmenty opisów zawartych w wystawie.
Po zakończeniu drugiej wojny światowej w wyniku podziału politycznego Europy, Polska została całkowicie podporządkowana Związkowi Radzieckiemu. Narzucony Polsce komunistyczny system władzy nigdy nie zyskał pełnej aprobaty społeczeństwa, czego dowodem były powtarzające się co kilka lat duże protesty społeczne. Momentem przełomowym stał się z pewnością wybór Karola Wojtyły na papieża i jego pierwsza pielgrzymka do Polski w roku 1979. Słowa Jana Pawła II dały Polakom poczucie siły i wiarę w słuszność wolnościowych dążeń.
14 sierpnia 1980 roku w Stoczni im. Lenina w Gdańsku wybucha strajk, który doprowadza do podpisania tzw. Porozumień Sierpniowych. Władza komunistyczna zgadza się na realizację wszystkich 21 postulatów. Jednak zaraz po podpisaniu porozumień władze komunistyczne rozpoczynają przygotowania do wprowadzenia w Polsce stanu wojennego.
13 grudnia 1981 r. na terenie Polski Rzeczpospolitej Ludowej wprowadzony zostaje stan wojenny. Tysiące ludzi trafia do więzień i obozów internowania, w kopalni „Wujek” od kul giną górnicy. Do rozpędzania protestujących tłumów na ulicach używano czołgów, pojazdów opancerzonych a nawet helikopterów. Stan wojenny został zniesiony 22 lipca 1983 roku ale tylko formalnie, nie zaprzestano represji. Władza komunistyczna dopuszczała się bardzo drastycznych działań, pomimo których cały czas działały podziemne struktury „Solidarności”. Wciąż odbywały się uliczne demonstracje.
Druga połowa lat osiemdziesiątych przyniosła pewne rozluźnienie polityczne. Narastał ostry kryzys ekonomiczny. W lutym 1989 roku władza komunistyczna PRL zainicjowała rozmowy z opozycją. Były to obrady tzw. Okrągłego Stołu, podczas których zdecydowano o ewolucyjnym charakterze planowanych zmian.
Na mocy podjętych uzgodnień na 4 czerwca wyznaczone zostały wybory, częściowo tylko demokratyczne, ponieważ władza komunistyczna miała zagwarantowane 2/3 miejsc do Sejmu. Po raz pierwszy od 1947 r. do wyborów stanęli kandydaci opozycji. Kandydaci Komitetu Obywatelskiego przemierzali Polskę wzdłuż i wszerz, odwiedzając nawet niewielkie miejscowości. Spotkania przedwyborcze odbywały się w budynkach użyteczności publicznej, domach parafialnych, remizach strażackich, zakładach pracy i na stadionach.
Po raz pierwszy w okresie PRL społeczeństwo miało możliwość wyrażenia swoich prawdziwych poglądów. Wybory czerwcowe przyspieszyły proces upadku systemu komunistycznego w Polsce. Społeczeństwo doczekało się możliwości swobodnego zrzeszania w ramach legalnie działających organizacji. Ponownie zaczęto obchodzić oficjalne święta narodowe np. Święto Odzyskania Niepodległości, Uchwalenia Konstytucji 3 Maja. W szkołach można było nauczać niezafałszowanej historii Polski. Zaczęto przywracać pamięć o zapomnianych w PRL bohaterach, żołnierzach AK oraz ofiarach NKWD. Protestowano przeciwko pozostałościom komunizmu, np. obchodom święta rewolucji październikowej. Tego typu działania przyczyniły się do samorozwiązania PZPR podczas obrad XI zjazdu partii 30 stycznia 1990 r.
13 września 1989 roku zaprzysiężony został pierwszy niekomunistyczny rząd, kierowany przez Tadeusza Mazowieckiego.
22 grudnia 1990 roku został zaprzysiężony na prezydenta III Rzeczypospolitej Lech Wałęsa, wybrany w powszechnych, bezpośrednich wyborach.
Wydarzenia sierpniowe w Gdańsku 1980 r. stały się początkiem procesu, który doprowadził do upadku muru berlińskiego i tzw. Jesieni Ludów 1989 roku. Nastąpił rozpad Związku Radzieckiego i ostateczne zanegowanie porządku pojałtańskiego.
Tak rozpoczęła się niełatwa droga do demokracji, która w 2004 roku, doprowadziła Polskę wraz z dziewięcioma innymi krajami do członkowstwa w Unii Europejskiej.
Największy Polak – niedawno kanonizowany święty Jan Paweł II powiedział, że „Wolności nie można posiadać, trzeba ją stale zdobywać” i żeby „Być wolnym, to móc i chcieć wybierać, to żyć zgodnie ze swoim sumieniem”…
Wystawa – Tak rodziła się wolność.
Koncepcja i opracowanie merytoryczne Maria i Andrzej Gut.
Opracowanie graficzne Andrzej Zaręba.
Bibliografia: Zaczęło się w Gdańsku, Wydział Promocji Miasta, Urząd Miejski w Gdańsku. „Solidarność” 1980–2000, Studio ATS 2000. Droga do Niepodległości – Solidarność 1980-2005, Wystawa Wybory ’89 Instytut Pamięci Narodowej oddział w Rzeszowie. Oficyna Wydawnicza Volumen Warszawa 2005.
Dworek na Długiej – Jednostka Kultury Samorządu Miasta i Gminy Warka – WARKA 2014
